زنده‌گی‌نامۀ صالح‌محمّد خلیق

نوشتۀ پیمانه خلیق 

صالح‌محمّد خلیق، دانش‌مند، شاعر، نویسنده، پژوهش‌گر، مترجم و رومه‌نگار تاجیک کشور، در بامداد آدینه‌روز 12 آبان/ عقرب سال 1334 هجری خورشیدی برابر با ربیع‌الاوّل 1375 هجری قمری و موافق به 14 نوامبر 1955 میلادی در گذر استالفی‌های شهر مزار شریف، مرکز استان بلخ، به جهان آمد. پدرش صوفی محمّدعیسی فرزند محمّف و مادرش فاطمه دختر خان‌محمّد می‌باشند. خلیق در 22 خرداد سال 1356 با دوشیزه مینا دختر محمّدحکیم، از نزدیکان خود، ازدواج کرد و ثمرۀ این وصلت دو پسر به نام‌های محمّدبهرام برزین دانش‌آموختۀ مقطع لیسانس از رشتۀ زبان و ادبیّات انگلیسی دانش‌کدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانش‌گاه بلخ، و محمّدسهراب سامانیان دانش‌آموختۀ مقطع لیسانس از رشتۀ خبرنگاری دانش‌کدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانش‌گاه بلخ، و  چهار دختر به نام‌های شگوفه، دانش‌جوی مقطع لیسانس در دانش‌کدۀ حقوق و علوم ی دانش‌گاه راه سعادت در بلخ، تهمینه و نگینه فارغان دبیرستان گوهرخاتون، و پیمانه دانش‌جوی مقطع لیسانس دانش‌کدۀ حقوق و علوم ی دانش‌گاه بلخ در رشتۀ اداری و دیپلوماسی می‌باشند.

آموزش‌ها:

صالح‌محمّد خلیق، خواندن و نوشتن و آموزش‌های نخستین را در مسجد گذر استالفی‌ها در نزد مولوی عبدالصّمد، یک تن از علمای متبحّر کشور، فراگرفت و دورۀ دانش‌آموزی را از سال 1343 تا 1351 خورشیدی از صنف دوم تا نهم در دبستان میانۀ نادرشاهی» وقت در شهر مزار شریف به درجۀ اعلا سپری کرد و در آن‌جا از محضر آموزگاران نام‌داری چون مولوی صالح‌محمّد فطرت و سیّد محیی‌الدّین گوهری استفاده کرد. آموزش‌های فنّی را از سال 1351 تا 1355 در رشتۀ زمین‌شناسی نفت و گاز در دانش‌سرای نفت و گاز شهر مزار شریف پی گرفت و در آن‌جا از محضر استادان شوروی از جمله آقای دکتر عبدالله‌زاده، از آذربایجان، و خانم دکتر سوفیت پترو، از روسیه، و استادان داخلی چون آقای مهندس محمّدامین کوه‌نورد، سلطان‌علی سحاب و آقای جهان‌یار و دیگران دانش آموخت و در ضمن زبان روسی را فراگرفت. آموزش‌های عالی را تا درجۀ لیسانس از سال 1373 تا 1375 خورشیدی در دانش‌کدۀ ادبیّات و علوم انسانی دانش‌گاه بلخ در رشتۀ ادبیّات فارسی دری به فرجام رسانید. دکتر محمّدیونس طغیان ساکایی، دکتر سیّد محمّدعالم لبیب، دکتر محمّدصالح راسخ، دکتر عبدالغنی برزین‌مهر و . از استادان او در این دوره بوده اند.

سپس آموزش‌های عالی را تا درجۀ ماستری یا کارشناسی ارشد در سال‌های نود در رشتۀ زبان و ادبیّات فارسی در دانش‌گاه پیام نور» جمهوری اسلامی ایران در مرکز مزار شریف، به فرجام رسانید و پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد خود را زیر عنوان بررسی و تحلیل تأثیر شاه‌نامه بر شعر مقاومت افغانستان با تأکید بر ده شاعر برجسته» زیر نظر استاد راه‌نما، استادیار دکتر حسین یزدانی، نوشت و در خرداد 1394 خورشیدی زیر نظر داوران: استادیار دکتر حسین یزدانی، دانش‌یار دکتر مصطفی گرجی، استاد دکتر فاطمه گوپا و با حضور مه‌ناز باکویی کتریمی، نمایندۀ دفتر برنامه‌ریزی و هماهنگی مراکز بین‌الملل، در دفتر آمار و فناوری اطّلاعات آن دانش‌گاه دفاع کرد، که پس از بررسی، پایان‌نامۀ مذکور با نمرۀ 19،75 و با درجۀ عالی مورد پذیرش واقع شد و اکنون در صدد آغاز دورۀ دکترای خویش در همین رشته است.

کارهای دولتی، فرهنگی و اجتماعی:

صالح‌محمّد خلیق از اواخر سال 1355 تا 1369 به سمّت معاون مهندس در کارخانۀ کود شیمیایی استان بلخ، در بخش‌های گوناگون کنورسیون گاز متان و تولید گاز امونیاک، کار کرد. در جریان کار در آن کارخانه شماری از راه‌کارهای دست‌گاه‌های آن‌جا را از زبان روسی به زبان فارسی دری برگردان کرد. او از نخستین متخصصان داخلی این کارخانه بود که آزمون کار مستقلانه را در دست‌گاه‌ها سپری کرده و جاگزین متخصص شوروی شده بود.

در سال 1356 یک‌جا با روان‌شاد استاد محمّدعمر فرزاد، روان‌شاد محمّداسحاق دل‌گیر، روان‌شاد هلال‌الدّین بدری و آقای عبدالفیّاض مهرآیین دست به پی‌ریزی انجمن نویسنده‌گان بلخ زد و تا سال 1369 به حیث دبیر شعر آن انجمن کار می‌کرد و پس از آن تا اکنون رئیس آن انجمن است.

از سال 1371 تا 1372 مدیر مسؤول مجلۀ جنبش»، و در سال 1376 معاون ادارۀ کلّ امور فرهنگی و  اجتماعی استان‌های شمالی کشور بود. از سال 1376 تا 1377 مدیر مسؤول و سردبیر ماه‌نامۀ امّ‌البلاد»، از سال 1378 تا 1380 مدیر مسؤول رومۀ بیدار»، نشریّۀ ادارۀ اطلاعات و فرهنگ بلخ، از سال 1379 تا 1380 آموزگار پیمان حقوق کودکان در مؤسسۀ صندوق حمایۀ کودک سازمان ملل (یونسف unicef) در استان‌های شمالی کشور، در سال 1381 مسؤول بخش ایجاد کتاب‌خانه‌ها در دفتر اسکان بشر سازمان ملل (هبیتات Habitat) در بلخ، و از سال 1381 تا 1382 مدیر مسؤول و سردبیر ماه‌نامۀ فرهنگی کیان»، نشریّۀ کانون فرهنگی حکیم ناصر خسرو بلخی، بود. وی از بهمن سال 1383 تا ام‌روز رئیس ادارۀ اطلاعات و فرهنگ استان بلخ است.

خدمت در زیر پرچم کشور:

صالح‌محمّد خلیق، در اسفند سال 1357 خورشیدی به خدمت زیر پرچم کشور فرا خوانده شد و دورۀ سربازی را به حیث مترجم زبان روسی در بخش تکنیک وسایط در غند 75 فرقۀ 7 پیاده تا 12 دی 1358 در ریشخور کابل و سپس تا 17 تیر 1359 در غند 75 فرقۀ 20 نارین بغلان در استان‌های شمال‌شرقی کشور سپری کرد و نیز دورۀ احتیاط سربازی را از 5 آبان سال 1369 تا 1 مهر  1371 در تولی تأمینات لوای 72 در ولایت بلخ ثبت نام بود و امّا عملاً سمّت ریاست انجمن نویسنده‌گان را به دوش داشت.

عضویّت در انجمن‌ها و نهادهای فرهنگی و نشراتی:

خلیق، عضو اتحادیّه‌های روشن‌فکران ایجادگر و انجمن نویسنده‌گان افغانستان  و یکی از اعضای هیأت  رئیسه در دومین کنگره‌های اتحادیّه‌های روشن‌فکران ایجادگر و انجمن نویسنده‌گان افغانستان بود که  به روز یک‌شنبه 25 اسفند 1365 با حضور دکتر نجیب‌الله، رئیس جمهور وقت، یکی پی دیگری در تالار رادیوی افغانستان و تالار وزارت صحت عامۀ کشور برگزار شدند. او هم‌چنان یک تن از بنیادگذاران و عضو گروه دبیران انجمن نویسنده‌گان بلخ، عضو انجمن پیوند جمهوری تاجیکستان، عضو هیأت رهبری کانون‌های فرهنگی مولانا جلال‌الدّین محمّد بلخی، حکیم ناصر خسرو بلخی، امیر علی‌شیر نوایی، بنیادگذار ماه‌نامۀ ادبی راه»، نشریّۀ انجمن نویسنده‌گان بلخ، عضو هیأت تحریر نشریّه‌های امّ‌البلاد»، بیدار»، به سوی آینده»، جنبش»، حجّت»، دیالوگ»، راه»، راه ابریشم»، رنا»، شهرداری» و کیان» بوده است.

گرایش‌های ی:

صالح‌محمّد خلیق، از دوران دانش‌آموزی رابطۀ نزدیکی با نهضت اسلامی کشور داشت و از سال 1349 خورشیدی یکی از اعضای فعّال جوانان مسلمان» در بلخ بود. در دورۀ دانش‌جویی در دانش‌سرای نفت و گاز مزار شریف، از سال 1351 تا 1355 به صفت منشی اخوانی‌ها» در آن مرکز آموزشی علمی شناخته  می‌شد و در سال‌های جهاد با حزب اسلامی آقای مهندس حکمت‌یار پیوند داشت و کارهای فرهنگی آن حزب را در شهر مزار شریف انجام می‌‌‌‌‌داد و از سال 1363 تا 1365 مسؤول شورای شهر آن حزب در شهر مزار شریف بود.

در سال 1365 یک‌جا با شماری از فرهنگیان هم‌بسته با گروه‌های گوناگون جهادی، مانند استاد محمّدعمر فرزاد، عبدالسّمیع حامد، استاد اسدالله حارس، مهندس عبدالمنّان جاج، امیرمحمّد کرور، عبدالقهّار عاصی، جلیل شب‌گیر پولادیان، استاد گل‌احمد یما و دیگران برای همآهنگی فعالیّت‌های فرهنگی مجاهدان دست به پی‌ریزی کانون فرهنگیان مسلمان» زد که فعالیّت زیرزمینی داشت.

در آستانۀ روی کار آمدن دولت اسلامی، در پشتی‌بانی فرهنگی از قیام مشترک مجاهدان و نیروهای ارتش کشور قرار گرفت و پس از پیروزی مجاهدان در سال 1371 خورشیدی، هنگامی که تمام احزاب و سازمان‌های جهادی در شمال کشور، ساختار جنبش ملّی ـ اسلامی افغانستان را پدید آوردند، عضو شورای فرهنگی جنبش ملّی ـ اسلامی افغانستان و نیز برای دو سال گردانندۀ مجلّۀ فرهنگی جنبش» و در سال‌های 1376 و 1377 مدیر مسؤول و سردبیر مجلۀ فرهنگی امّ‌البلاد»، نشریۀ شورای فرهنگی جمعیّت اسلامی در بلخ، بود. پس از فروپاشی نظام طالبان، در دومین مجمع عمومی جنبش ملّی ـ اسلامی افغانستان که به روزهای 30 و 31 اردیبهشت سال 1381 در شهر مزار شریف برگزار شد، به حیث منشی هیأت اجرائیۀ شورای مرکزی آن حزب به رهبری ژنرال عبدالرّشید دوستم گزیده شد و تا سال 1383 در همین سمّت باقی ماند. در همین سال‌ها یک‌جا با عبدالفیّاض مهرآیین، فیض‌الله ذکّی و محمّدهمایون خیری گروه دیالوگ» را ایجاد کرد و یک‌جا با آنان با سفر به گوشه  و کنار استان‌های شمالی و پای‌تخت کشور و برگزاری گردهم‌آیی‌ها در راستای روشن‌گری مردم برای گزینش  نظام ی پارلمانی در کشور خدمت‌های شایانی را انجام داد.

سفرهای داخلی و خارجی:

صالح‌محمّد خلیق، سفرهای متعددی به مقاصد گوناگون فرهنگی و کاری در داخل کشور به استان‌های کابل، جوزجان، فاریاب، سر پل، سمنگان، بغلان، کندز، تخار، بدخشان، پروان، پنج‌شیر، لوگر، بامیان و هرات داشته و هم‌چنان سفرهایی بیرونی به کشورهای ایران، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، پاکستان، هندوستان، عربستان سعودی، امارات متّحدۀ عربی، فرانسه، لهستان، ترکیه و ایالات متّحدۀ آمریکا انجام داده است.

در تاجیکستان:

از 8 تا 21 تیر 1361 خورشیدی، به عنوان یک شاعر سفری رسمی فرهنگی‌ به تاجیکستان به شهرهای دوشنبه، نارک و حصار و بازدید از فرهنگستان علوم تاجیکستان و سایر مراکز علمی و فرهنگی آن کشور دیدن و با بازار صابر، شاعر شناخته‌شدۀ تاجیک؛

از 15 تا 21 آذر 1366 خورشیدی، به دعوت اتحادیّۀ کارگران کارخانۀ کود شیمیایی وخش» در عضویت یک هیأت پنج‌نفری ازکارخانۀ کود و برق بلخ سفری رسمی به تاجیکستان و بازدید از شهر دوشنبه و شهر کالنین‌آباد ا‌ستان قرغان‌تپه، کارخانۀ کود شیمیایی وخش و بخش‌های گوناگون آن و اشتراک در همایشی در خانۀ فرهنگ آن کارخانه؛

از تا 26 شهریور 1371 به دعوت دولت تاجیکستان هم‌راه با عبدالرّحمان انصاری، استان‌دار بلخ، استاد واصف باختری، استاد فرزاد و نویسنده‌گان و شاعران دیگر کابل و بلخ ‌برای اشتراک در نخستین کنگرۀ بین‌المللی فرهنگیان فارسی‌زبان سفری رسمی به شهر دوشنبه؛

از 16 تا 22 شهریور 1372 هم‌راه با مولوی محمّدعلم، استان‌دار بلخ، استاد فرزاد و محمّداسحاق دل‌گیر برای اشتراک در دومین کنگره سفری رسمی به شهرهای دوشنبه، کولاب، خجند و اوراتپه؛

از 23 تا 30 فروردین 1384 به دعوت وزارت مخابرات تاجیکستان هم‌راه با خدای‌داد کیهان، رئیس مخابرات بلخ، و عبدالرّب جاهد، آمر رادیو ـ تلویزیون بلخ، برای مبادلۀ تجارب سفری رسمی به شهرهای دوشنبه و قرغان‌تپه.

از 16 تا 20 شهریور 1385 به دعوت دولت تاجیکستان هم‌راه با لطیف پدرام، زلمی یونسی و شماری از نویسنده‌گان و شاعران کابل و بلخ برای اشتراک در همایش بین‌المللی تاجیکان و فارسی‌زبانان و 2700 ساله‌گی شهر کولاب سفری رسمی به شهرهای دوشنبه و کولاب؛

از 19 تا 27 شهریور 1389 همراه با خانواده سفری تفریحی به شهرهای دوشنبه و حصار و دیدار با یوسف اکبرزاده، بازار صابر، رحمت نذری، مؤمن قناعت، خیرالدّین خیراندیش و دانش‌مندان و شاعران دیگر تاجیکستان؛

از 7 تا 10 تیر 1391 همراه با استاد عطامحمّد نور، والی بلخ، به سفری کاری به شهر دوشنبه؛

از 26 اسفند 1394 تا 5 فروردین 1395 به دعوت دولت تاجیکستان برای اشتراک در همایش بین‌المللی ادیبان حوزۀ نوروز سفری رسمی به دوشنبه، پنجی‌کنت و حصار.

 در ازبکستان:

 از 7  آبان تا 2 آذر 1371 برای عقد پیمان همکاری طباعتی میان استان بلخ افغانستان و استان سرخان‌دریای ازبکستان و چاپ برخی از نشریّه‌های بلخ هم‌راه با استاد فرزاد و محمّدهمایون خیری سفری رسمی به ازبکستان و بازدید از شهرهای ترمذ، ده‌نو، تاشکند وسمرقند؛

برای چاپ نشریّه‌ها و مجموعه‌های شعر سفرهای کاری دیگری از 8 دی تا 3 بهمن 1371 خورشیدی و از 8 تا اسفند 1371 هم‌راه با استاد فرزاد و محمّدهمایون خیری؛ از 29 اردیبهشت تا 26 خرداد 1372 هم‌راه با استاد فرزاد، همایون خیری و عبدالسّمیع حامد؛ و از 6  آذر تا 6 دی 1372 و از 3 تا 5 فروردین 1373 به آن کشور؛

در 29 اسفند 1384 هم‌راه با محمّدظاهر وحدت، معاون استا‌ن‌دار بلخ، برای اشتراک در جشن نوروز سفری رسمی به شهر ترمذ؛

از 29 شهریور تا 9 مهر 1391 هم‌راه با خانواده سفری تفریحی و سیاحتی به شهرهای ترمذ، سمرقند، تاشکند و بخارا؛

از 16 تا 26 خرداد 1392 هم‌راه با خانواده سفری تفریحی و سیاحتی به تاشکند و محل تفریحی چمگان؛

در 28 اسفند 1394 هم‌راه با فیاض مهرآیین برای اشتراک در جشن نوروز سفری رسمی به شهر ترمذ، مرکز استان سرخان‌دریا.

در ایران:

از 10 تا 26 خرداد 1375 به دعوت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی جمهوری اسلامی ایران  در رأس هیأتی سه‌نفری هم‌راه با استاد فرزاد و فیّاض مهرآیین سفری رسمی به ایران و بازدید از شهرهای تهران، اصفهان، شیراز و مرودشت و دانش‌گاه‌های تهران و اصفهان و دیگر مراکز فرهنگی و دیدار با سیّد علی گرمارودی، دکتر قیصر امین‌پور و علی‌اصغر شعردوست؛

از 11 دی تا 12 بهمن 1375 برای چاپ کتاب پژوهشی خود به نام عُقاب» سفری کاری هم‌راه با دادعلی نیرو به ایران و بازدید از  شهرهای تهران، قزوین، قم و مشهد و دیدار با علی‌رضا قزوه، شاعر ایرانی؛

از 25 دی تا 17 اسفند 1376 سفری کاری هم‌راه با شیرمحمّد مجلسی و استاد فرزاد برای چاپ مجلّۀ امّ‌البلاد» به شهرهای مشهد و تهران؛

از 19 اردیبهشت تا 2 خرداد 1388 هم‌راه با خانواده سفری سیاحتی به شهرهای تهران، مشهد، توس، قم، اصفهان و شیراز؛

از 6 تا 13 اسفند 1388 به دعوت ادارۀ کلّ فرهنگ و ارشاد اسلامی استان خراسان رضوی در رأس هیأتی با ترکیب معاون و مدیر بخش فرهنگی روضۀ مبارک حضرت علی (ک) برای مبادلۀ تجارب سفری رسمی به ایران و بازدید از شهرهای مشهد، نیشاپور و توس؛

از 11 تا 14 تیر 1389 به دعوت مجلس اسلامی در ترکیب هیأتی از دانش‌مندان کشور برای اشتراک به همایش میراث‌های مشترک مکتوب میان افغانستان و ایران سفری رسمی به تهران؛

از 21 تا 29 آبان 1390 به دعوت حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی همراه با فیّاض مهرآیین، سهراب سیرت و عنایت‌الله شهیر، سه تن از شاعران بلخ، برای اشتراک در همایش بین‌المللی شعر باران غدیر سفری رسمی به تهران و شیراز و مرودشت؛

از 12 تا 16 اردیبهشت 1391 به دعوت استان‌داری خراسان رضوی در هم‌راهی استاد عطامحمّد نور، استان‌دار بلخ، سفری رسمی به شهرهای مشهد، نیشاپور و توس.

در پاکستان:

از 30 تیر تا 13 مرداد 1375 برای چاپ کتاب، هم‌راه با محمّدهمایون خیری، سیّد محمّدعالم لبیب و محمّدعارف مبشّر سفری کاری‌ به پاکستان و بازدید از شهرهای پیشاور، اسلام‌آباد، راولپندی و مری؛

از 13 تا 23 خرداد 1379 هم‌راه با اسدالله حارس برای اشتراک در سمینار حقوق کودک که از سوی دفتر یونیسف در شهر پیشاور برگزار شده بود سفری کاری به آن کشور؛

از 13 تا 23 خرداد 1380 برای بار دوم در ادامۀ همان سمینار سفری کاری به  شهر پیشاور.

در ترکمنستان:

از 12 تا 13 بهمن 1375 یک‌جا با پروفیسور استاد برهان‌الدّین ربّانی، رئیس جمهور دولت اسلامی افغانستان و هیأت همراهش در بازگشت از ایران به افغانستان، از راه شهر سرخس از ایران به ترکمنستان و بازدید از شهرهای سرخس، مرو (ماری) و کرکی.

در هندوستان:

از 8 تا 29 شهریور 1384 هم‌راه با خانواده سفری سیاحتی به هندوستان به دهلی نو و دیدار با عبدالحی خراسانی، محمّدافسر ره‌بین و گل‌احمد زریر، فرهنگیان کشور، در سفارت افغانستان در دهلی؛

از 16 آبان تا 2 آذر 1393 هم‌راه با خانواده سفری سیاحتی به دهلی نو و آگره؛

از 23 دی تا 6 بهمن 1394 هم‌راه با خانواده سفری سیاحتی به شهرهای دهلی نو، آگره و بمبئی.

در عربستان سعودی:

از 8 آذر تا دی 1385 خورشیدی هم‌راه با خانواده برای ادای فریضۀ حج سفری به شهرهای مدینۀ منوّره، جدّه و مکّۀ مکرّمه.

در امارات متّحدۀ عربی:

در راه سفر حج در سال 1385 خورشیدی توقفی کوتاه در فرودگاه رأس‌الخیمه و هم‌چنان در رفت و برگشت به کشورهای فرانسه در سال 1387، لهستان در سال 1392 و ایالات متّحدۀ آمریکا در سال 1393به فرودگاه بین‌المللی دوبی.

در ترکیه:

از 15 تا 27 دی 1392 خورشیدی هم‌راه با محمّدصادق عصیان و عبدالوهّاب مجیر سفر فرهنگی و سیاحتی به ترکیه و بازدید از شهرهای استانبول، انقره (آنکارا)، قونیه و بورسا؛

از 26 اردیبهشت تا 4 خرداد 1394 خورشیدی هم‌راه با خانواده سفری فرهنگی و سیاحتی به ترکیه و بازدید از شهرهای استانبول، مانیسا و ازمیر.

در فرانسه:

ـ  از 10 تا 21 آذر سال 1387 خورشیدی به دعوت وزارت فرهنگ فرانسه در رأس هیأتی سه‌نفری برای بازدید از جاهای تاریخی و نهادهای فرهنگی و دیدار با همتایان فرانسه‌یی و مبادلۀ تجارب، سفری رسمی به فرانسه و دیدن از شهرهای پاریس، سن دونی وشارتر.

در لهستان (پولند):

از 16 تا 24 شهریور سال 1392 خورشیدی از سوی انستیتوت خدمات  ملکی دولت جمهوری اسلامی افغانستان، برای آموزش رهبری، هم‌راه با هفت تن از معینان وزارت‌خانه‌های گوناگون کشور سفری رسمی به لهستان (پولند) و دیدن از شهر ورشو، پای‌تخت آن کشور، و شهر تاریخی کراکوف.

در ایالات متّحدۀ آمریکا:

از 26 مرداد تا 16 شهریور سال 1393 خورشیدی به دعوت دفتر بازدیدکننده‌گان بین‌المللی ادارۀ آموزشی و فرهنگی وزارت امور خارجۀ ایالات متّحدۀ آمریکا برای پیش‌برد برنامۀ رهبری استخراج معادن و حفاظت از میراث‌های فرهنگی در ترکیب هیأتی از چندین نهاد کشور سفری رسمی به ایالات متّحدۀ آمریکا و دیدن از شهر واشنگتون دی سی، پای‌‌تخت ایالات متّحدۀ آمریکا، شهر پیتسبرگ ایالت پنسیلوانیا، شهر مورگان تاون ایالت ویرجینیای غربی، فرودگاه شهر هوستون ایالت تکزاس، شهر توسان ایالت آریزونا، شهر سالت لیک سیتی، مرکز ایالت یوتا، و شهر سنت لوئیس ایالت میسوری.

اشتراک در همایش‌های بین‌المللی:

همایش‌های بین‌المللی‌یی که خلیق تا اکنون در آن‌ها شرکت کرده است عبارت اند از:

ـ نخستین همایش بین‌المللی تاجیکان و فارسی‌زبانان، انجمن پیوند، شهر دوشنبه، ـ 25 شهریور 1371؛

ـ دومین همایش بین‌المللی تاجیکان و فارسی‌زبانان، انجمن پیوند، شهرهای دوشنبه، کولاب و خجند، 17 ـ 29 شهریور 1372؛

ـ سومین همایش بین‌المللی مسعودشناسی، دولت انتقالی افغانستان، کابل، 16 ـ 17 شهریور 1383؛

ـ همایش بین‌المللی علمی ـ پژوهشی بلخ در گذرگاه تاریخ، وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، 14 ـ 15 اردیبهشت 1384؛

ـ ششمین همایش بین‌المللی تاجیکان و فارسی‌زبانان و 2700 ساله‌گی شهر کولاب، انجمن پیوند، شهرهای دوشنبه و کولاب، 16 ـ 20 شهریور 1385؛

ـ همایش بین‌المللی بزرگ‌داشت از هشت‌صدمین سال‌زاد مولانا جلال‌الدّین محمّد بلخی، وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، کابل و بلخ، 22 ـ 24 اردیبهشت 1386؛

ـ همایش میراث‌های مشترک مکتوب افغانستان و ایران، مجلس شورای اسلامی ایران، تهران، 12 تیر 1389؛

ـ همایش بین‌المللی بررسی اندیشه‌های علّامه شهید سیّد اسماعیل بلخی، فرهنگستان علوم افغانستان و بنیاد عالی علمی ـ پژوهشی علّامه شهید سیّد اسماعیل بلخی، کابل، 22 ـ 23 تیر 1389؛

ـ همایش بین‌المللی برای حفاظت از میراث‌های فرهنگی افغانستان، وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، کابل، 26 ـ 28 تیر 1389؛

ـ همایش بین‌المللی شعر باران غدیر، حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی ایران، تهران و شیراز، 22 ـ 24 آبان 1390؛

ـ همایش بین‌المللی بزرگ‌داشت از بیدل در پیوند با سه‌صدمین سال وفات او، دانش‌گاه بلخ، بلخ، 6 و 7 مهر 1392؛

ـ سومین دور همایش بین‌المللی گفت‌وگوی افغانستان و آسیای میانه، مرکز مطالعات راه‌بردی افغانستان، 26 و 27 آذر 1394؛

ـ همایش بین‌المللی ادیبان حوزۀ نوروز، دولت جمهوری تاجیکستان، شهر دوشنبه، 26 اسفند 1394 ـ 5 فروردین 1395؛

ـ همایش بین‌المللی امیر علی‌شیر نوایی، در پیوند با 575مین سال‌زاد او، وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان، شهرهای کابل، بلخ و هرات، 23 ـ 27 فروردین 1395؛

ـ همایش بین‌المللی خداوندگار بلخ، وزارت اطلاعات و فرهنگ، مؤسسۀ فرهنگی ایکو و استان‌داری بلخ، شهرهای بلخ و کابل، 1 ـ 3 شهریور 1395؛

کارنامه‌های فرهنگی و ادبی و آثار چاپ‌شده:

صالح‌محمّد خلیق، از دوران دانش‌آموزی به نوشتن مقاله و سرودن شعر روی آورد. استاد صالح‌محمّد فطرت، آموزگار او در مضمون‌های قرائت فارسی و زبان عربی در دبستان نادرشاهی، و نیز استاد محمّدعمر فرزاد، مسؤول چاپ‌خانۀ دولتی بلخ و ویراستار رومۀ بیدار، او را در این کار تشویق و راه‌نمایی می‌کردند. سروده‌ها و نوشته‌هایش در آن زمان بیش‌تر در رومۀ بیدار و رومه‌های جوزجانان (دیوه)، فاریاب، بدخشان، سنایی و مجلّه‌های ژوندون» و پیام حق» در کابل و ولایت‌‌های دیگر کشور به نشر می‌رسیدند.

نخستین مجموعۀ شعرش را در همان زمان دانش‌آموزی به نام نورس» با مقدمۀ استاد صالح‌محمّد فطرت آمادۀ چاپ ساخته بود، ولی با وجود این که در نامه‌یی رسمی به امضای دکتر محمّداکرم عثمان، رئیس وقت نشرات وزارت اطلاعات و فرهنگ کشور، مجوّز چاپ و نشر آن داده شده بود به نسبت نبود هزینۀ چاپ از نشر باز ماند. در دورۀ دانش‌جویی در دانش‌سرای‌ نفت و گاز دست به برگردان یک سلسله مقالات دربارۀ علم و تکنیک از منابع زبان روسی به زبان فارسی دری زد که پی هم از طریق رومۀ بیدار و سایر نشریّه‌ها به نشر می‌رسیدند. نخستین مجموعۀ شعرش به نام سلام به آفتاب» در سال 1363 از سوی انجمن نویسنده‌گان بلخ به چاپ رسید. در سال‌های شصت، عبدالفیّاض مهرآیین، شاعر و نویسندۀ جوان بلخ، یکی دیگر از کسانی بود که در تشویق خلیق به آفرینش‌های ادبی نقش داشت. از آن زمان تا اکنون نوشته‌ها و سروده‌های خلیق در نشریّه‌های زیر به نشر رسیده اند:

در نشریّه‌های داخلی، چون: آسمانه، اردو، افرند، ام‌ّالبلاد، اندیشه، بدخشان، به سوی آینده، بیدار، پیام حق، جنبش، جوزجانان، حجّت، راه، رنا، روزنۀ امید، دیالوگ، ژوندون، سلام، سمنگان، سنایی، شهرداری، فاریاب، قلم، کیان، مروه، ندای اسلام، نوید، وحدت، هیواد، انیس، اصلاح، کابل‌تا‌‌یمز، پرواز آریانا، انگاره، پر پرواز، کشورداری و شهروند، کلید، شهرک ما، بلخ نوین، صبا، همّت، پرنیان، روزنه، تعاون، پیک شفا، قافله، طلایه، پدیدار، بازتاب، پیام همبسته‌گی، عصر نو، بازار هفته، امید هم‌زیستی، بیان نو، ارمغان جوانان، اقتدار ملّی، صدای بانو، گام، پیروزی، فجر، ننی افغانستان، سیمرغ، یولدوز، نما، حرف نو، عُقاب آزادی، هویدا، راز، ماندگار، 8 صبح، بازخط، فارسی، آرمان ملّی، رشاد، صدای آزادی، پلوشه، فریاد قلم، روزنۀ امید، جوانان بلخ، عیّاران بلخ، جهان نو، تراوش،‌ بلاغ، پرچم آزادی، باختر، آگاه، نوروز آریانا و .؛

در نشریّه‌های بیرونی، چون: اطلاعات، کیهان فرهنگی، کمان (دوهفته‌نامۀ ادب و هنر پایداری)، جمهوری اسلامی، نامۀ فارسی، گل‌چرخ، خراسان، خبر جنوب، فرهنگ اسلامی، نشریّۀ ادبیّات پایداری، فرخار (قلم‌رو‌ شعر)، مجلّۀ ادبیّات پارسی معاصر، در ایران؛ پیام دوشنبه، حصار شادمان، معارف و مدنیّت، گزیتۀ معلّمان، صدای شرق، در تاجیکستان؛ صدای سرخان، چغانیان و آواز تاجیک در ازبکستان؛ و نشریّه‌های مهاجران افغانستان در کشورهای دیگر، چون: سپیده، سرود امن، افرند، پیام استقلال، حبل‌الله، وحدت، درّ دری، خطّ سوم،  و

افزون بر این، از نام، احوال و آثار خلیق در بیش‌تر از صد کتاب در داخل و خارج کشور یاد شده است که فهرست تمام این کتاب‌ها در همین اثر در مدخل جداگانه‌یی آمده است.

در 19 بهمن 1393 خورشیدی، از چهلمین سال سرایش شعر خلیق از سوی انجمن ادبی هشت بهشت» با برگزاری همایشی در بلخ بزرگ‌داشت شد، در جشن نوروز سال 1394 برایش لقب پژوهش‌گر بلخ» داده شد و در 19 آبان 1394 از جای‌گاه وی به عنوان  یک نویسندۀ پیش‌کسوت کشور، از سوی نهاد دانش‌آموخته‌گان افغانستان با برگزاری همایشی در بلخ گرامی‌داشت شد و نیز در 2 دی 1395 انجمن قلم افغانستان در کابل در بزرگ‌داشت از وی محفلی را برای شعرخوانی‌اش زیر سرنامۀ دلم کی می‌شود با گریه خالی» برگزار کرد.

کارنامه‌های علمی، فرهنگی و ادبی خلیق در زمینۀ سرایش شعر؛ و نیز پژوهش و نگارش در زمینه‌های فرهنگ، ادبیّات و زبان؛  و به همین‌گونه  برگردان از زبان روسی به زبان فارسی دری در گستره‌های ادبیّات، تاریخ و دانش و فناوری؛ تا هنوز ادامه دارد.

آثار چاپ‌شدۀ صالح‌محمّد خلیق، به ترتیب سال چاپ شان از این قرار اند:

1 ـ سلام به آفتاب» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، بلخ: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1363 خورشیدی؛

2 ـ کاج بلند سبز» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، بلخ: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1366 خورشیدی؛

3 ـ جشن‌های آریایی» (پژوهش ادبی)، چاپ یکم، بلخ: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1370 خورشیدی؛ چاپ دوم، ویرایش دوم، 1380 خورشیدی؛ چاپ سوم، کابل: دفتر رسانه‌یی میدیوتیک، 1383 خورشیدی؛ چاپ چهارم، ویرایش سوم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1388 خورشیدی. ‌

4 ـ بر پای راه ابریشم» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، بلخ: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1372 خورشیدی؛

5 ـ عُقاب در فرهنگ ملّی و جهانی و در سروده‌ها»، (پژوهش ادبی)، چاپ یکم، تهران، 1375 خورشیدی؛

6 ـ سرگذشت رومۀ بیدار»، چاپ یکم، پیشاور: کانون فرهنگی مولانا جلال‌الدّین محمّد بلخی، 1380 خورشیدی؛

7 ـ یک آسمان ستاره» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، بلخ: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1382 خورشیدی؛

8 ـ فریاد آزادی» (نگرشی بر سروده‌های علّامه سیّد اسماعیل بلخی)، چاپ یکم، بلخ: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1383 خورشیدی؛

9 ـ از اوج‌های آبی.» (گزینۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن فرهنگی میرزا بابر، 1386 خورشیدی؛

10 ـ تاریخ ادبیّات بلخ»، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1387 خورشیدی؛

11 ـ تاریخ رومه‌نگاری بلخ»، چاپ یکم، تهران: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1389 خورشیدی؛

12 ـ سرود ملّی عشّاق» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1391 خورشیدی؛

13 ـ در بامیانِ قلبِ منی» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1392 خورشیدی؛

14 ـ آهنگ کیانی» (گزینۀ شعر دربارۀ درۀ کیان با معرفی سرایش‌گران آن‌ها)، چاپ یکم، کابل: کانون فرهنگی حکیم ناصر خسرو بلخی، 1392 خورشیدی؛

15 ـ مراد از بلخ، تو بودی.» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1393 خورشیدی؛

16 ـ نقطه و نقطه، باز هم نقطه» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1393 خورشیدی؛

17 ـ اینک فقط تو مانده ای» (گزینۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن قلم افغانستان، 1393 خورشیدی؛

ـ سوگ‌نامۀ گل سرخ» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1394 خورشیدی؛

19 ـ آخرین مرز بی‌کرانی» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1394 خورشیدی؛

20 ـ ساحه‌های باستانی و بناهای تاریخی بلخ»، چاپ یکم، تهران: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1394 خورشیدی؛

21 ـ آیینه در آیینه» (پژوهش، نقد و نظر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1394 خورشیدی؛

22 ـ تأثیر شاه‌نامه بر شعر مقاومت افغانستان»، چاپ یکم، تهران: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1395 خورشیدی؛

23 ـ هیجانِ جان» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1395 خورشیدی؛

24 ـ سرنوشتی دیگر» (مجموعۀ شعر)، چاپ یکم، کابل: انجمن نویسنده‌گان بلخ، 1395 خورشیدی؛

25 ـ سخن عشق/ Слоа люби»، (گزینۀ شعر برگردان‌شده از زبان فارسی دری به زبان روسی)، ترجمۀ میرعادل شریف‌زاده، چاپ یکم، کابل: انتشارات شمال افغانستان، 1395 خورشیدی.

صالح‌محمّد خلیق بر شماری از آثار دیگران مقدمه نگاشته است و برخی از آثار دیگران را ویراستاری کرده است. کتاب خوان تاکستان» (بلخ، 1382 خورشیدی)، مجموعۀ شعر روان‌شاد خلیفه شرف‌الدّین شرف خیاط»، یک تن از شاعران معاصر بلخ، نیز به کوشش او از سوی انجمن نویسنده‌گان بلخ چاپ شده است.

«والیان بلخ در نخستین سدۀ پس از بازستانی استقلال افغانستان» (1298 ـ 1398) اثر صالح‌محمد خلیق

«به رهگذار غچی‌ها» هژدهمین دفتر شعر صالح محمد خلیق، شاعر معاصر استان بلخ افغانستان

غزنه آغشته‌ست با خون، شعری از صالح محمّد خلیق